آیدانا | شما آنچه هستید که میخورید
کاربر 21 
نام فارسی: جو دوسر
نام علمی: .Avena sativa L
نام فرانسه: Avoine cultivé e، Avoine
نام انگلیسی: Cultivated oat، Oat
نام آلمانی: Saat Hafer، Hafer
نام ایتالیایی: Biada، Vena، Avena
نام عربی: شوفان (Shafan)، هرطمان (Hartaman)، زمير، زیوان(Zi wan)
جو دوسر ، گیاهی علفی از تیره گندم، به ارتفاع ۰.۵ تا یک متر (گاهی بیشتر) و دارای میوه ای دراز، منتهی به ۲ نوک باریک و محفوظ در پوشینه هاست. به نظر می رسد که در آغاز، در اروپا و نواحی غربی آسیا پراکندگی داشته بعدا به نقاط دیگر انتقال یافته باشد. امروزه تصور می کنند که این گیاه از گونه ای به نام .A. fatua L منشا گرفته است. تاریخ شناسایی این گیاه به زمان های خیلی دور نسبت داده می شود مانند آن که آن را مورد شناسایی مردم ما قبل تاریخ می دانند.
آن چه که محقق گردیده آن است که پرورش آن توسط مردم اسلاو و ژرمن، در زمان مهاجرت بزرگ هند – اروپایی انجام پذیرفته است. جو دوسر عاری از پوشش، یکی از اغذیه عمده آلمانی ها می باشد به طوری که مردم آن جا، کیسه های خواروبار خود را به نام این گیاه می نامیده اند. جو دوسر به طور متوسط دارای ۷ درصد مواد چرب، ۱۳.۵ درصد مواد ازته و ۶۰ درصد از هیدرات های کربن است. مواد چرب دانه جو دوسر، بر خلاف غلات دیگر، در رویان آن متمرکز نیست بلکه در تمام دانه پراکندگی دارد.
روغن حاصل از آن نیز حالت روان و رنگ زرد روشن دارد. در گرمای ۳ درجه، انجماد حاصل می کند و در گرمای ۸۰ درجه نیز ذوب می شود. اختصاصات روغن دانه جو دوسر به شرح زیر است:
- وزن مخصوص در گرمای ۱۵ درجه بین ۰.۹۱۱ و ۰.۹۲۵
- اندیس انکسار در گرمای ۴۰ درجه بین ۱.۴۶۳ و ۱.۴۷۰
- اندیس صابونی و اندیس بد به ترتیب بین ۱۸۵ و ۱۹۹ و بین ۱۰۰ و ۱۰۷
اسیدهای چرب این روغن شامل حدود ۱۰ درصد اسید پالمیتیک، ۵۰ تا ۶۰ درصد اسید اولئیک و ۱۵ تا ۳۰ درصد اسید لینولئیک است. نوع ژاپنی روغن جو دوسر، مشخصات متفاوت دارد که نشانه وجود اسیدهای چرب به وزن ملکولی پایین در آن است. از معایب جو دوسر این است که آرد دانه اش زود تند می شود و نمی توان آن را با آرد غلات دیگر، جهت تهیه خمیرهای غذایی مخلوط کرد. اما امروزه با همه دیر هضمی که دارد، در نروژ و در Ecosse، از آن نان تهیه می شود. جودوسر دارای نوعی ماده آلبومینوئیدی به نام آومنین (avenine) یا لگومین (Legumine) است.
خواص درمانی جو دوسر
جو دوسر اثر تقویت کننده، مدر، ملین، مسکن و التیام دهنده زخم ها دارد. جودوسر عاری از پوشش و پوسته های خارجی (Gruau)، اگر در شیر یا جوشانده گوشت گوساله پخته شود، غذای بسیار خوب و مقوی را تشکیل می دهد و از آن، جهت تقویت اطفال، رفع ضعف دوران نقاهت و هم چنین برای افراد مسن می توان استفاده کرد و اگر چنان چه بیمار در مراحل ضعف مفرط باشد، می توان به جوشانده مذکور، یک زرده تخم مرغ نیز افزود.
جوشانده ۲۰گرم جو دوسر (دارای پوشش خارجی)، اثر مدر دارد و در رفع نقرس، سنگ کلیه، آب آوردن انساج، عدم دفع ادرار، دردهای کلیه و مثانه، خارش، بروز دانه های جلدی، بی خوابی ها، سرفه، ورم حلق و حنجره، اخلاط خونی، التهاب و ورم دستگاه هضم و مجاری دفع ادرار، اثرات شفا بخش ظاهر می کند.
جو دوسر بو داده پس از آن که به صورت آرد درآمد، اثر ملین ظاهر می کند و اگر جوشانده آن به صورتی که قهوه تهیه می شود، به دست آید و به مقدار ۲ تا ۳ فنجان در روز، به مدت ۲ یا ۳ روز، صبح ناشتا مصرف شود، در رفع یبوست و ایجاد لینت و هم چنین درمان بواسير تاثير می کند. پوشش میوه جودوسر، در قنادی و لیكورسازی، جهت مطبوع ساختن لیکورها، تهیه کرم ها (Cremes)، شکلات و غیره به کار می رود.
در استعمال خارج، جو دوسر پخته شده در سرکه اگر به صورت ضماد و به حالت خیلی گرم بر روی عضو اثر داده شود، درد پهلو، لمباگو و قولنج ها را تسکین می دهد. جوشانده حاصل از کاه این گیاه، اثری مشابه ضماد آرد، ظاهر می کند و اگر به صورت حمام های موضعی به کار رود در رفع ناراحتی های نقرس، رماتیسم، درد کلیه، اختلالات مجاری ادرار، درمان دانه های جلدی و غیره کمک موثر می نماید. کاه جودوسر دارای ویتامین A است.
محل رویش جودوسر
در مغرب ایران، اراک، لرستان : درود. خوزستان : پل خیرآباد در ارتفاعات ۴۵۰ متری، ۲۵ کیلومتری هفت گل. فارس : چنقه خور در ارتفاعات ۲۰۰۰ متری می روید و پرورش می یابد.
