انزروت صمغ درختچه ای است در جنوب فارس که به آن انزرتین گویند. این صمغ از بعضی قسمتهای شاخه ها بیرون می زند. صمغ این درخت به رنگ سرخ و سفید مایل به زرد، که بهترین آن سفید مایل به زرد و تازه است. طعم آن کمی تلخ است. این صمغ از دانه های کوچک و نرم و به هم پیوسته تشکیل شده است.
نام های دیگر: عنزروت، كهل، کهل فارسی، کهل کرمانی، کدور، گنجیده، گنجه، کدرو، صمغ شایکه و شایکه.
نام فارسی: انزرتین
تیره : پروانه واران Leguminosae
نام علمی:Astragallus fasciculifolius
مشخصات انزروت
صمغ درختی است خاردار به ارتفاع تا دو ذرع. برگ آن شبیه به برگ مورد یا برگ درخت کندر است. این صمغ به رنگ سرخ و سفید مایل به زردی میباشد که بهترین آن سفید مایل به زردی و تازه است. طعم آن کمی تلخ با اندک شیرینی میباشد. در کشور ایران این گیاه موجود است.
این درختچه از تیره ی پروانه واران به ارتفاع حدودا ۲ متر و خاردار است. این گیاه برای حفاظت خود در مقابل چرندگان خارهای فراوانی دارد. انزروت در فصل تابستان که معمولا بارندگی کم است به استراحت می پردازد و معمولا برگهای آن می ریزد و در فصل پاییز با سرد شدن هوا و بارندگی کم کم برگهای گیاه سبز می شود و گیاه فعالیت خود را آغاز می کند.
برگهای انزروت باریک و کوچک هستند و بیشتر شبیه به برگ مورد یا برگ درخت كندر است.
برگهای این گیاه خوراک خوبی برای دام ها هستند البته به دلیل خاردار بودن گیاه، دام ها نمی توانند از آنها استفاده کنند.
گلهای آن حالت بادکنک مانند دارد و به رنگ صورتی و سفید است. معمولا در اواخر زمستان و فصل بهار به گل می نشیند .
صمغ این درخت معمولا در فصل بهار برداشت می شود. عنکبوت علاقه زیادی به این صمغ دارد، به طوری که صمغ انزروت همیشه با تارهای عنکبوت مخلوط است.
این درخت در آسیا می روید. در ایران در مناطق گرمسیر مانند بندرعباس، برازجان و اهواز دیده می شود. این گیاه بیشتر در مناطق مختلف فارس و در روستای تنگه طه می روید.
قسمتهای مورد استفاده:
صمغی این درخت که معمولا سفید رنگ و یا سفید مایل به زرد است.
خواص درمانی و طبیعت انزروت
طبیعت گیاه انزروت گرم و خشک دارد.
برای درمان بلغم انزروت را با هلیله سیاه و سکنجبین میل کنید.
برای برطرف شدن درد مفاصل، سیاتیک،لگن خاصره، خروج کرم معده و روده و سقط جنین ۰/۵ گرم از آن میل شود. برای انزال زودرس با کندر میل شود.
برای رفع لکه های پوست انزروت ۴۰ گرم و ۲۰ گرم کتیرا را ساییده در یک استکان شیر بز حل کرده و روزی ۳ مرتبه به صورت بمالید. برای درمان دردهای گوش انزروت را با پیه بز خمیر و پارچه ای را به آن آغشته کنید، داخل گوش قرار دهید، در صورت نبودن پیه بز با عسل می توان مخلوط کرد.
پنبه آغشته به روغن بادام تلخ را با مقدار کمی از پودر انزروت مخلوط کرده و آن را شب، وقت خواب داخل هر گوشی که مشکل دارد می گذاریم و صبح آن را بیرون می کشیم؛ این کار را باید ۳ شب ادامه بدهیم تا تمام چرک و آب داخل گوش جذب پنبه ی آغشته شده شود وکاملا درد گوش ساکت شود.
برای چاق شدن ۰/۵ گرم انزروت را در یک لیوان آب هندوانه مخلوط کرده چند ساعت بماند سپس بنوشید و آن را به مدت ۱۰ روز ادامه دهید. برای درمان زگیل انزروت را در کمی سرکه دم کنید و به زگیل بمالید.
برای درمان نازایی که به خاطر زیادی رطوبت و ترشح بیش از حد رحم باشد از این فرمول می توان استفاده کرد. انزروت ۱۰ گرم، تخم شوید ۱۰ گرم، زعفران ۱۰ گرم، مرمکی ۱۰ گرم و سماق ۱۰ گرم. همه را آسیاب و با کمی عسل مخلوط کنید. واژن را با کمی روغن زیتون چرب و سپس پارچه تمیزی را به مخلوط فوق آغشته کنید و داخل واژن قرار دهید.
برای درمان لاغری انزروت ۱۰ گرم، کندر ۱۰ گرم، فلفل سیاه ۱۰ گرم و نمک ۱۰ گرم. همه را با هم مخلوط و آسیاب کنید. آن گاه آن را به ۲۰ قسمت تقسیم کنید، هر روز یک قسمت از آن را با تخم مرغ نیم بند میل کنید.
کمی انزروت را در آتش بریزید. یک تکه روزنامه را به صورت قیف بپیچید. قیف را روی دودها بگیرید و گوش نوزاد را دود بدهید. بعد از آن تکه پنبه ای را گرم کنید و روی گوش بچه بگذارید.
۲ گرم انزروت و ۳ گرم پوست هلیله ی زرد را با هم نرم بکوبید. بعد در یک استکان سکنجبین حل و میل کنید، صفرا را از بین می برد. وسط یک پیاز سفید را خالی کنید و مقداری انزروت نرم شده را داخل آن بریزید. بعد آن را در کنار آتش قرار دهید تا به جوش آید. وقتی چند جوش کوچک زد، مواد وسط پیاز را با قطره چکان در گوش بچکانید، چرک و درد گوش را درمان می کند.
خواص دارویی انزروت
خواص دارویی گیاه انزروت به طور خلاصه عبارتند از: ملین، مفید برای کمردرد، سیاتیک، انزال زوردس، گرفتگی عروق، لکهای پوست، درد گوش، زگیل، نازایی به دلیل ترشحات رحم، از بین برنده گوشت اضافی، درمان بلغم، لگن خاصره، درد مفاصل، خروج کرم معده، چاق شدن، نازایی و از بین برنده صفرا . برای از بین بردن گوشت اضافی در زخم ها نیز می توان از آن استفاده کرد.
استفاده درمانی انزروت
- آن را بخورید. ملین، مسهل بلغم، محلل ریاح غلیظ و ضد نفخ است.
- آن را بکوبید و با روغن بید انجیر مخلوط کرده بخورید. برای رفع تشنج امتلایی، درد مفاصل، عرق النساء و اخراج کرم معده مفید است، جنین را سقط میکند.
- آن را با هلیلهی زرد ساییده و سکنجبین مخلوط کنید و بخورید. مسهل صفرا میباشد.
- آن را در شیر مادر دختردار حل کرده و در چشم بچکانید. غدد میبومیوس لبهی پلکها را تحریک کرده و چسبندگی پلکها را برطرف میکند.
- شانزده گرم از آن را با سه نخود حجرالبقر و ۳۵ گرم پودر نارگیل مخلوط کنید، بعد چهار قسمت نمایید و هر روز صبح بعد از خوردن دو سه عدد زردهی تخم مرغ نیم بند آن را بخورید. بدن را بسیار فربه میکند.
- هر روز مقداری از آن را در آب هندوانه حل کنید و بخورید. برای فربه کردن بدن مؤثر است.
- میان یک پیاز را خالی کنید و مقداری انزروت داخل آن بریزید و کنار آتش گذارده تا بجوشد، بعد مایعی را که در آن به وجود میآید در گوش بچکانید. درد گوش را تسکین میدهد، گوش را ضدعفونی میکند و بیماری اوتیت گوش را مداوا مینماید.
- اگر آب در گوش رفته باشد، آن را نرم بسایید و پنبه ای که به روغن بادام آغشته شده در آن بغلطانید و داخل گوش گذاشته و روی همان بخوابید. آب آن را میکشد.
- برای درمان گوش دردی که علتش معلوم نباشد، کمی از آن را در آتش بریزید و دود آن را به وسیلهی لوله یا قیف یا به طریق دیگری به گوش بدهید، بعد مقداری از آن را هم نرم بسایید و پیهی بز را در آن بغلطانید و به صورت فتیله در گوش گذارید. هم از آمدن چرک جلوگیری میکند و هم درد گوش را تسکین میدهد.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف:
این گیاه باید با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شود، چون سمی است و هر مرتبه نباید بیش از یک گرم از آن را مصرف کرد. برای خانمهای باردار ممنوع است و باعث سقط جنین می شود. همچنین خوردن زیاد و مداوم انزروت برای همه و به ویژه برای کهن سالان باعث ریزش مو و ایجاد طاسی سر می شود. می چسبد کشنده است.
اسراف در خوردن آن خطرناک است و خوردن ۲ گرم آن چون منافذ بدن را می بندد و به احشا میچسبد کشنده است.