نام علمی: .Apocynum cannabinum L
نام فرانسه: Chanvre du Canada
نام انگلیسی: Indian Hemp، Hemp Dogbane
نام آلمانی: Hanthundsgift
نام ایتالیایی: A. canapino، Apocino a fiori herbacei
نام عربی: قنب کندا
Apocynum cannabinum گیاهی است علفی از تیره خرزهره، پایا و دارای برگ های متقابل و گل هایی به رنگ سفید یا گلی که در نواحی مختلف امریکای شمالی، اتازونی، کانادا و غیره می روید. قسمت مورد استفاده گیاه نیز، ریزوم و شیرابه آن در مصارف درمانی است.
ترکیبات شیمیایی Apocynum cannabinum
ریزوم گیاه Apocynum cannabinum دارای ماده سمی به نام های آپوسینین (apocynine) و آپرسی نئين (apocyneine) است. آپوسینین (Apocynine)، ماده ای رزینی، بسیار سمی و محلول در الكل و اتر است ولی در آب به مقدار کم حل می شود. آپوسینین (Apocynine)، ماده ای سمی، به فرمول C۹H۱۰O۳ و به وزن ملکولی ۱۶۶.۱۷ است. از ریزوم دو گیاه زیر به دست می آید:
- .Apocynum cannabinum L
- .Apocynum Androsaemum L
استخراج آپوسینین از گیاهان مذکور توسط Finnemore و از اسانس انواع مختلف Iris به وسیله Naves در سال ۱۹۴۹ انجام گرفته است. آپوسی نین، به صورت بلوری های ریز و سوزنی شکل در آب به دست می آید. در گرمای ۱۱۵ درجه ذوب می شود. به طور ضعیف بوی وانیل می دهد. اثر سمی دارد.
آپوسی نئين (Apocyne ine)، گلوکزیدی است که عمل فیزیولوژیکی آن می تواند با دیژیتال مقایسه گردد. ترکیبات مختلف دیگری نیز از ریزوم گیاه Apocynum cannabinum به دست آمده که حاصل تجزیه مواد مذکور می باشند. از گیاه مذکور و دو گونه دیگری از آن به نام های .A. androsaemifolium L و .A. venetum L، همچنین از .Strophanthus kombe Oliv، سیماروز (cymarose) و از گیاه اخیر و گیاهان مختلف دیگر، گلوکزید دکستروژیری به نام سیمارین (Cymarine) استخراج شده است. ضمنا A. androsaemiifolium دارای ماده ای به نام آندروزین (androsine) است.
سیمارین k – Strophanthoside – α) Cymarine)، به فرمول C۳۰H۴۴O۹، به وزن ملکولی ۳۴۸.۵۶ و هتروزیدی است که ماده غیر گلوسیدی یا Aglycone آن، استروفان تیدین (Strophanthidine) می باشد. سیمارین از گیاهان مختلف مانند انواع زیر استخراج شده است:
- .Strophanthus kombe Oliv از تیره Apocynaceae
- .Adonis vernalis L از تیره Ranunculaceae
- .Adonis chrysocyathus Hook از تیره Ranunculaceae
- .Pentopetia Androsaemifolia Decne از تیره Asclepiadaceae
- .Castilloa elastica Cerv از تیره Moraceae
سیمارین موجود در گیاه Apocynum cannabinum به صورت بلوری های سوزنی شکل در متانول به دست می آید. در گرمای ۱۴۸ درجه ذوب می شود. در متانول و کلروفرم حل می گردد. در آب عملا غیر محلول است. از نظر درمانی اثر مقوی قلب دارد.
سیماروز (Cymarose)، به فرمول C۷H۱۴O۴ و به وزن ملکولی ۱۶۲.۱۸ است. از هیدرولیز غالب گلوکزیدهای مقوی قلب گیاهان تیره Apocynaceae به دست می آید. در گیاهان مختلفی نیز مانند .Apocynum venetum L.، A. cannabinum L.، Periploca graeca L ،.Strophanthus Kombe Oliv.، A. Androsaemifolia L وهمچنین از .Castilloa elastica Cerv وجود دارد و استخراج شده است. فرمول گسترده آن توسط S. F. Dyke و سنتز آن توسط Ulrich , Bolinger صورت گرفته است.
سیماروز به صورت بلوری های سوزنی شکل، در مخلوط اتر و اتر دوپترول به دست می آید در گرمای ۹۳ تا ۹۴ درجه ذوب می شود. در آب، الكل و استن، محلول است ولی در اتر، اتردوپترول، کلروفرم و بنزن به مقادیر کم حل می شود. مایع فهلینگ را احیاء می کند.
آندروزین (Androsine) [آسه تووانیلون گلوکزید (acetovanilon glucoside)]، به فرمول C۱۵H۲۰O۸ و به وزن ملکولی ۳۲۸.۳۳ است. از ریزوم گیاه مذکور استخراج شده و بعد سنتز گردیده است. آندروزین، در گرمای ۲۲۳ تا ۲۲۴ درجه ذوب می شود. به مقدار کم در آب سرد و به مقادیر زیاد در آب خیلی گرم و الكل رقيق خیلی گرم حل می شود.
.A. venetum L، گل هایی به رنگ مایل به قرمز، مجتمع به صورت خوشه یا گرزن و میوه ای مرکب از ۲ فولیکول و محتوی دانه های متعدد و منتهی به یک دسته تار ابریشمی دارد. از دانه های آن معادل ۲۰ تا ۳۵ درصد روغن استخراج می شود که حالت روان و اثر خشک شونده دارد و اگر به مدت ۹ تا ۱۰ روز به حال خود باقی بماند، یک قشر کش دار آن را می پوشاند.
خواص درمانی Apocynum cannabinum
از ریزوم Apocynum cannabinum در گذشته به عنوان مقوی قلب، مدر، معرق و ضد سیفیلیس استفاده به عمل می آمده است. در رفع آب آوردن انساج، نتایج مفید از آن به دست آورده اند.
صور دارویی Apocynum cannabinum
عصاره روان (طعمی بسیار تلخ دارد) به مقدار ۶ تا ۱۰ قطره و ۳ مرتبه در روز یا ۰.۵۰ گرم در ۲۴ ساعت به عنوان مدر و مقوی قلب. بومیان امریکا شیرابه سفت شده گیاه Apocynum cannabinum را به صورت آدامس می جوند و به علاوه از الیاف گیاه، لباس های خشن و تور ماهی گیری تهیه می نمایند.
از الیاف آن نیز در تهیه طناب و تور ماهی گیری استفاده می شود، در نواحی شمالی و جنوبی ایران، اطراف تهران، النگه در بادقیس (سرحدات شرقی ایران)، کالیبار، و مشکین شهر می روید.