تشریح و فیزیولوژی بدن انسان

تشریح و فیزیولوژی بدن انسان چنین است که بدن ما از بافت ها و اعضا گوناگونی به وجود آمده است که هر کدام به انجام وظیفه ای مشغول اند و در عین حال تمام این اعضا در اتصال و ارتباط دایم با هم بوده بر روی یکدیگر اثر می گذارند.

برای شناخت حس ذائقه و اثر تحریکات آن به وسیله نمک دست کم اطلاعاتی از اعضای بدن انسان و طرز کار آن ها لازم به نظر می رسد.

تشریح و فیزیولوژی بدن انسان 

تقسیم بندی اعضای بدن به دو دسته کلی

تشریح و فیزیولوژی بدن انسان چنین است که مغز و دوازده زوج اعصاب که از مغز خارج می شوند و غده هیپوفیز که در زیر مغز چسبیده و متصل به آن است و در حقیقت پاره ای از مغز هستند.

مغز و دوازده زوج عصب منشعب از مغز به اضافه هیپوفیز برترین و شگفت انگیزترین پدیده آفرینش هستند و اداره امور تمام اعضا و ارگان های بدن و تنظیم زندگی انسان را به عهده دارند. یا به عبارت دیگر رهبری کشور وجود ما در حیطه اختیار و تصرف آن ها است.

زوج اول از دوازده زوج اعصاب مغزی، حس بینایی و زوج هشتم حس شنوایی را را به وجود می آورند و اهمیت این دو حس احتیاج به شرح و تفسير ندارد.

اما در حس ذائقه سه زوج از دوازده زوج اعصاب مغز شرکت دارند که عبارت اند از: زوج هفتم یا عصب صورتی، زوج نهم یا عصب زبانی، حلقی و زوج دهم که به آن عصب پنوموگاستریک (ریوی – معده) و یا واگ گفته می شود و تا اندازه ای زوج سوم نیز در تشکیل حس ذائقه شرکت دارند.

رشته هایی از چهار زوج اعصاب ذکر شده در بالا در سطح زبان و در جوانه های چشایی منتشر شده و قرار گرفته اند و در قسمتی از گلو نیز وجود دارند.

با حس ذائقه، مزه غذاها را درک کرده و نوع غذا را انتخاب می کنیم، که چهار نوع مزه اصلی: شیرین، ترش، شور و تلخ وجود دارد و بقیه مزه ها از ترکیب این چهار نوع مزه به وجود می آیند. همان طور که تمام رنگ های طیف بینایی، ترکیبی از سه رنگ اصلی هستند.

اهمیت حس چشایی در این است که به بدن انسان این امکان را می دهد تا غذا را بنا بر تمایل خود و احتیاج بافت ها انتخاب کند و این انتخاب بر حسب احتياج بدن است و نتیجه آن حیات و زندگی انسان را تشکیل می دهد.

بنابراین، اهمیت حس ذائقه کاملا آشکار بوده و چشیدن نمک پیش از غذا، تمام آثار مترتب بر حس ذائقه را تشدید می کند. توجه به نکات ذیل اثرات و پیامد تحریکات حس ذائقه را بهتر آشکار می کند.

اثرات و پیامدهای تحریک حس ذائقه

1. از خواص فارماکودینامیک نمک طعام تحریک ترشح شیره معده به علت طعم شور و ایجاد رفلکس و بر اثر آن دخالت در ساختن اسید کلریدریک شیره انه معده است.

2. محلول های غلیظ نمک طعام قی آور است و این به واسطه تحریک شدید اعصاب پاراسمپاتیک و اعصاب واگ بوده که نتیجه این تحریک، افزایش بیش از حد و فوق العاده ترشح شیره معده و بزاق است.

نکته: تفاوت چشیدن نمک پیش از غذا با آشامیدن محلول های غلیظ آن در این است که چشیدن فقط موجب افزایش ترشح شیره معده و بزاق به طور معمول می شود.

3.عوامل متعددی سبب ترشح شیره معده می شوند که از آن جمله تحریکات روحی، عصبی (مشاهده یا بوییدن غذاهای مطبوع، تحریک عصب ریوی معدی) تحریکات مکانیکی (تماس غذاها با مخاط فم المعده) و تحریکات شیمیایی هیستامین) را می توان نام برد.

4. تعدادی از تحریکات چشایی ناحیه حلقی از راه عصب واگ به هسته منزوی انتقال می یابد.

5. انعکاس چشایی:  تحریکات زیادی از راه منزوی به طور مستقیم به هسته های بزاقی بالایی و پایینی منتقل میشوند و این هسته ها به نوبه خود تحریکات را به غده های تحت فکی و بناگوشی منتقل می کنند که ضمن صرف غذا به تنظیم ترشح بزاق نیز کمک می کنند.

6. مکانیسم های اصلی تحریک غدد معده و روده: اثر تحریکات موضعی وجود غذا در قسمت معینی از لوله گوارش به طریق مکانیکی سبب ترشح مقدار متوسط یا زیادی شیره گوارشی از همان ناحیه و غالب اوقات نواحی مجاور می شود.

7. تحریک غدد مترشحه به وسیله اعصاب نباتی:  تحریکات پاراسمپاتیک در نواحی مختلف لوله گوارش تقریبا همیشه میزان ترشح غدد بدن را افزایش می دهد و این کیفیت به خصوص درباره غده بزاقی، مری، معده و لوزالمعده که قسمت های بالایی لوله گوارش هستند و حتی غدد برونر که در ابتدای روده کوچک قرار دارند صدق می کند.

ترشح سایر نواحی لوله گوارش بیشتر به علت تحریکات موضعی بدن است با این وجود حتى غدد روده کوچک و غدد موکوسی روده بزرگ نیز تا حدودی توسط پاراسمپاتیک، تحریک می شوند.

تحریکات غدد گوارشی بدن در اثر اعصاب پاراسمپاتیک ممکن است ناشی از رفلکس هایی باشد که از خود لوله گوارش سرچشمه گرفته اند و یا تحریکاتی که از مراکز بالاتر واقع در سیستم عصبی آغاز شده اند.

8. کنترل غدد تحت فکی و زیرزبانی بدن به وسیله تحریکات ناشی از هسته های بزاقی بالایی و کنترل غده بناگوشی توسط تحریکات ناشی از هسته های بزاقی زیری صورت می گیرد. این هسته ها تقریبا در حد فاصل بصل النخاع و پل دماغی قرار دارند و تماس محرک های چشایی با زبان و سایر نقاط دهان موجب تحریک آن ها می شود. محرک های چشایی بهتر از سایر عوامل (محرک های تماسی) اثر کرده و بزاق فراوانی را جاری می کنند.

9. تنظیم ترشح معده: ترشح معده همانند ترشح بزاق در بدن سه مرحله دارد

۱) مرحله مغزی، ۲) مرحله معدی، 3) مرحله روده ای.

اما بر خلاف بزاق، کنترل ترشح معدی تنها به وسیله تحریکات عصبی نیست، بلکه تحریکات هورمونی نیز در آن دخالت دارند.

مرحله مغزی ترشح

این مرحله حتی پیش از ورود غذا به معده آغاز می شود و در نتیجه دیدن، بوییدن، فکر کردن به غذا و یا چشیدن آن است (و یا چشیدن نمک).

امپولسیون هایی که این مرحله از ترشح معده را به وجود می آورند، از قشر مغز یا مراکز اشتها واقع در هیپوتالاموس مغز در بدن سرچشمه گرفته و پس از عبور از هسته های حرکتی خلفی اعصاب واگ به معده می آیند.

در مرحله مغزی تحریک مخاط معده توسط اعصاب پاراسمپاتیک موجب ساخته شدن مقدار زیادی پپسین و اسید به وسیله غدد معدی می شود.

در ضمن در همین زمان ترشح موکوساز غدد ناحیه پیلور، کاردیا و بلور، کاردیا و سلول های موکوسی غدد افزایش می یابد. چنان که ملاحظه می شود به علت این نوع ترشح همراه با مقدار زیادی شیره گوارشی از موکوس به منظور حفاظت دیواره معده به وجود می آید.

همچنین عقیده ها و این است که پوشانده شدن ذرات غذا از موکوس، هضم آن ها را به وسیله شیره های گوارشی در بدن نیز آسان می کند.