Anamirta paniculata

نام علمی: .Anamirta paniculata Colebr

نام فرانسه: Cocculus, Arbre a envrier, Anamirte, Coque de Levant

نام انگلیسی: Cocculus indicus plant, Cockles

نام ایتالیایی: Coccole orientali

نام آلمانی: Kukukskoerner, Fishkoerner, Kokkelskoernerstrauch

نام عربی: سم السمک

Anamirta paniculata از تیره منیس پرماسه، گیاهی است بالا رونده که در هند و مالزی می روید. برگ هایی متناوب و گل هایی با پوشش سفید رنگ و مجتمع به صورت خوشه دارد. در هر گل آن دو ردیف کاسبرگ دیده می شود ولی گلبرگ ندارد. میوه اش شفت، تیره رنگ، به شکل کلیه و به بزرگی یک گیلاس است.

میوه این گیاه که قسمت مورد استفاده آن از نظر درمانی است، فاقد بو و عاری از طعم می باشد. در عوض، دانه درون آن طعم بسیار تلخ دارد. مغز دانه غالبا به طور تدریجی در میوه تحلیل می رود به طوری که میوه، عاری از دانه می گردد. از این نظر است که معمولا باید میوه تازه و دانه دار گیاه را که دارای وزن سنگین تری است انتخاب نمود یعنی با این عمل، میوه هایی را مورد نظر قرار داد که آلبومن دانه آن ها در پوشش تیره رنگی محفوظ باقی مانده است.

ترکیبات شیمیایی Anamirta paniculata‌

جدار میوه گیاه Anamirta paniculata دارای دو الكالوئيد غیر سمی یکی به نام منیس برمین (menispermine) و دیگری پارامیس پرمین (paraménispermine) است. این دو الكالوئید غیر موثر، در سال ۱۸۳۳ توسط Pellitier و Couerbe از میوه استخراج گردید.

Bouley، از دانه گیاه ماده غير از ته بسیار سمی و قابل تبلوری به نام پیکروتوکسین (picrotoxine) به دست آورد. این ماده در مغز دانه به مقدار ۱ تا ۱.۵ درصد یافت می شود به علاوه در آن، وجود ماده دیگر و قابل تبلوری به نام کوکولین (cocculine) ذکر گردیده که همان پیکروتوکسین می باشد. دانه گیاه به علاوه دارای ۵۰ درصد مواد چرب می باشد.

پیکروتوکسین (کوکولین Cocculin)، به فرمول C_۳۰H_۳۴O_۱۳ و به وزن ملکولی ۶۰۲.۵۷ است . از گیاه دیگری به نام .Tiionisciun philippicnsis Diesl نيز استخراج شده است. روش استخراج آن توسط Clark مشخص گردید.

پیکروتوکسین ماده ای است بسیار تلخ، فاقد بو و رنگ ولی با سمیت شدید که به صورت ورقه های کوچک لوزی شکل و شفاف یا منشوری شکل متبلور می شود. نقطه ذوب آن، گرمای ۲۰۳ درجه است. هر گرم آن در ۳۵۰ میلی لیتر آب، ۵ میلی لیتر آب جوش و ۱۳.۵ میلی لیتر اتانول ۹۵ درجه، حل می شود. در اتر و کلروفرم به مقادیر کم محلول است.

از نظر درمانی پیکروتوکسین موجود در Anamirta paniculata ، اثر نیرو دهنده مرکز تنفسی را دارد و جهت درمان صرع، داءالرقص (Choree) و همچنين دفع کرم به مقدار ۱ تا ۲ میلی گرم در ۲۴ ساعت به صورت تزریقات درون وریدی مصرف می شود، مشروط بر آن که مقدار فوق در چند دفعه (هر دفعه به مقادیر کم) در اشخاص بالغ به کار رود. حداکثر مصرف آن ۳ میلی گرم در یک دفعه و ۶ میلی گرم در ۲۴ ساعت به صورت تزريق درون وریدی است. بعضی محققین، پیکروتوکسین را بهترین پادزهر فیزیولوژیکی تریاک معرفی نموده اند.

در دامپزشکی، برای تقویت سیستم مرکزی اعصاب و به عنوان پادزهر باربی توریک ها به کار می رود. از تجزیه ساده پیکروتوکسین، دو ماده یکی پیکروتوکسینین (picrotoxinine) و دیگری پیکروتین (picrotine) به دست می آید. ماده اخیر، به خلاف پیکروتوکسینین، در بنزن حل نمی شود.

پیکروتوکسینین به فرمول C_۱۵H_۱۶O_۶ و به وزن ملکولی ۲۹۲.۲۸ است. به صورت بلوری های بی رنگ و منشوری شکل یا ذرات ریز و محتوی آب تبلور به دست می آید. فاقد بو ولی دارای طعم بسیار تلخ می باشد. در اسید سولفوریک، رنگ قرمز نارنجی ایجاد می کند. در الكل سرد و کلروفرم حل می شود. نقطه ذوب آن، گرمای ۲۰۹.۹ درجه است.

پیکروتین به فرمول C_۱۵H_۱۸O_۷ و به وزن ملکولی ۳۱۰.۲۹ است. به صورت بلوری های بی رنگ و سوزنی شکل (در حلال آب)، متبلور می شود ولی اگر حلال آن الکل باشد، به صورت بلوری های منشوری شکل ضخیم و شفاف در می آید. در گرمای ۲۴۸ – ۲۵۰ درجه ذوب می گردد. در بنزن، اتر و کلروفرم غیر محلول ولی در الكل مطلق، آب جوش و اسید استیک، به مقادیر زیاد حل می شود. در اسید سولفوریک، رنگ قرمز نارنجی ایجاد می کند.

مسمومیت با Anamirta paniculata‌

میوه گیاه Anamirta paniculata ، اثر سمی بسیار قوی دارد. مواد موثره آن بر روی بصل النخاع، مخچه، مغز تیره و از آن جا به قلب اثر نموده تحریکات و فلج ایجاد می کند. به مسموم، حالت رخوت و سستی خاص دست می دهد و حساسیتش کم می گردد. تدریج تشنج به وجود آمده بی نظمی در حرکات و Catalepsie عارض می شود. در این حالت قلب به کندی می زند. ضعف مفرط پیش می آید و در مسموم، علائم زندگی تدریجا محو و تمام بدن سرد می شود.

در رفع مسمومیت باید ابتدا مواد قی آورد به بیمار داد و سپس تنقیه ای روغنی به کار برد. کلرال بهترین پادزهر آن است.

خواص درمانی Anamirta paniculata‌

میوه گیاه Anamirta paniculata دارای اثر ضد کرم است ولی مصرف آن خطرناک می باشد. در صرع، داء الرقص، تشنج اطفال منشا ابتلا به کرم و طفیلی های روده، مصرف می شود.

از پیکروتوکسین، برای رفع لرزش اندام در معتادین به الکل می توان استفاده نمود. به علاوه مطالعات جدید نشان داده است که در رفع مسمومیت از باربی توریک ها، پادزهر خوبی می باشد. مدت هاست که از آن به عنوان پادزهر تریاک استفاده به عمل می آید. مصرف فراورده های این گیاه به علت سمیت شدیدی که دارند باید در نهایت احتیاط صورت گیرد، زیرا ممکن است موجبات مرگ را فراهم آورند.

صور دارویی Anamirta paniculata

تنطور ۱/۵ آن به مقدار ۲ قطره مصرف می شود. این مقدار را می توان تدریجا و در صورت لزوم به ۲۰ تا ۳۰ قطره در اشخاص بالغ رسانید.

از میوه گیاه Anamirta paniculata در گذشته برای مسموم کردن جریان های آب، جهت شکار ماهی استفاده به عمل می آمده است. این کار خطرناک امروزه قدغن گردیده و به کلی ترک شده است زیرا مصرف ماهی به دست آمده از این طریق، اگر به زودی امعا آن تخلیه نگردد ایجاد مسمومیت می نماید.

در موارد مسمومیت از باربی توریک ها که مسموم به حالت اغماء می افتد، می توان از پیکروتوکسین استفاده کرد. برای این کار محلول یک هزارم آن را به طور آهسته، به نحوی به ورید شخص مسموم تزریق باید نمود که در هر دقیقه بیش از یک میلی لیتر از محلول وارد خون نشود و این عمل نیز پس از پیدایش رفلکس در قرنیه و مردمک چشم، قطع گردد. گرد میوه آن به مقدار ۲.۵ گرم، اثر کشنده دارد.

مصرف ۰.۰۲ گرم پیکروتوکسین، ایجاد مسمومیت می کند و عوارضی نظیر تشنجات صرع مانند، اختلالات قلبی، زیاد شدن آب دهان و ترشحات عرق، همچنین پیدایش حالت اسهالی پیش می آورد.

این گیاه در ایران نمی روید ولی در هند و مالزی یافت می شود.