Agrimonia Eupatoria

نام علمی: .Agrimonia Eupatoria L

نام فرانسه: Herbed Eupatoire، Eupatoire des Anciens، Aigremoine commune

نام ایتالیایی: Erba vettonica، Santonia، Eupatoria، Erba da andata، Agrimonia

نام انگلیسی: Common agrimony

نام آلمانی: Odermennig

نام عربی: غافث (Ghafath)

Agrimonia Eupatoria گیاهی است پایا، به ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر از تیره گل سرخ و دارای ساقه راست و پوشیده از کرک که در جنگل ها، نواحی سایه دار، چمن زارها و غیره می روید و در تمام نیمکره شمالی نیز تقریبا پراکندگی دارد. برگ های آن شامل ۷ تا ۹ برگچه بزرگ و دندانه دار است و در فواصل آن ها برگچه های کوچک و نامنظم دیده می شود. گل هایی به رنگ زرد مایل به نارنجی و مجتمع به صورت سنبله دراز در قسمت انتهایی ساقه دارد.

از مشخصات آن این است که میوه آن به علت دارا بودن قلاب های کوچک و فراوان به سهولت به پوست و پشم حیوانات می چسبد. ضمنا پایه هایی از آن که در نواحی خشک و آفتاب گیر و یا اماکن مرطوب و سایه دار می رویند، اختصاصات متفاوتی با یک دیگر دارند مانند آن که نژادی از آن که در محل سایه دار می روید، ارتفاع زیادتر و برگهای درشت تر داشته بر روی سطح برگ های آن، غده های معطر متعدد ظاهر می شود.

فاقد نوش است از این جهت، زنبور عسل به ندرت به سمت آن جلب می گردد. تمام قسمت های گیاه مخصوصا برگ های خشک شده آن به مصارف درمانی می رسد.

ترکیبات شیمیایی Agrimonia Eupatoria

ترکیب شیمیایی اعضای مختلف گیاه Agrimonia Eupatoria هنوز به نحو کامل مشخص نگردیده است. بررسی های J. Rousselin، وجود صمغ، نوعی تانن (مخصوصا در برگ و سرشاخه های گل دار گیاه) و یک فیتوسترین را در آن محقق داشته است. L.Kroeber، وجود یک گلوکزید به نام او پاتورین eupatorine را در آن ذکر نموده است ولی وجود آن مشکوک به نظر می رسد.

اوپاتورین (eupatorine)، به فرمول C_۱۸H_۱۶O_۷ و به وزن ملکولی ۳۴۴.۳۱ است. در گیاهان متعددی، متعلق به تیره های متفاوت مانند انواع زیر وجود دارد:

1. .Agrimonia Eupatoria L از تیره Rosaceae
2. .Eupatorium semisserratum DC از تیره Compositae
3. Eupatorium cannabinum L از تیره Compositae
4. Eupatorium perfoliatum L از تیره Compositae

اوپاتورین، گلوکزیدی است که در مخلوط آب و Dioxane، به حالت متبلور به دست می آید. در گرمای ۱۹۶ – ۱۹۸ درجه ذوب می گردد.

از نظر کلی دارای اثر قی آور است. در اعضای مختلف این گیاه مقدار بسیار جزئی اسانس و یک ماده تلخ نیز دیده شده است.

خواص درمانی Agrimonia Eupatoria

Agrimonia Eupatoria، قابض و قاعده آور ملایم، ضد کرم و التیام دهنده است. مصرف آن به منظور درمان بیماری های کبدی در نواحی مختلف معمول است. برای مصارف درمانی معمولا نژادهایی از آن که در اماکن سایه دار می رویند و غده های معطر بر سطح برگ دارند، بر دیگران ترجیح داده می شوند.

تجارت پزشکان مختلف نشان داده است که علاوه بر دارا بودن اثر قابض، در رفع خون روی ها، اخلاط خونی، وجود خون در ادرار و بی اختیاری دفع ادرار در اطفال اثر مفید دارد. با بررسی هایی که به عمل آمده مشخص شده است که این گیاه علاوه بر اختصاصات فوق، در رفع ترشحات مهبلی، شکم روش، ضعف اعمال معده، نفخ و غیره اثر معالج دارد.

مصرف Agrimonia Eupatoria به علت مدر بودن، برای درمان رماتیسم، درماتيت ها، سنگ کلیه و غیره توصیه شده است. برای آن اثر رفع چاقی قائل هستند و مصرف آن را در درمان بیماری قند مفید ذکر نموده اند.

اعضای این گیاه اثر بازکننده شریان های قلب (Coronaro – dilat) دارد و ضمنا محقق و مشخص شده است که اگر به مقادیر زیاد مصرف گردد، نتیجه عکس ظاهر می کند. با این عمل، گیاه مذکور در ردیف داروهای مفید در درمان آنژین صدری (Angine de poitrine) قرار گرفته است مشروط بر آن که به مقادیر کم به کار رود. بررسی های مختلف نشان داده است که در بیماری های کبدی مزمن، نارسایی دفع صفرا، زردی و قولنج های کبدی اثرات شفابخش ظاهر می کند.

در استعمال خارج، جوشانده آن به صورت غرغره در رفع آنژین، ورم لوزتين، ورم مخاط حلق، معالجه گرفتگی صدا، درد گلو، ولوسیون آن به صورت شست شو در بهبود اولسرها، زخم ها و جراحات و رفع ترشحات مهبلی (به صورت تزریقات مهبلی) به کار می رود.

صور دارویی Agrimoni‌a E‌upatoria

دم کرده ۱۰ تا ۳۰ در هزار برگ و سر شاخه گل دار خشک در ۳ تا ۵ دفعه در روز بین هر دو غذا و یا بلافاصله بعد از هر غذا – در استعمال خارج، جوشانده ۳ مشت گیاه خشک در یک لیتر آب (مدت جوشاندن ۳ دقیقه) به صورت تزریق مهبلی.

نسخه برای دفع سنگ های صفراوی

از مخلوط گیاهان مذکور به مقدار یک قاشق قهوه خوری برای هر فنجان آب جرش، دم کرده ای (به مدت ۱۵ دقیقه) تهیه می شود که یک فنجان صبح ناشتا و عصر قبل از غنا به کار می رود.

جوشانده ۱۰۰ گرم گیاه خشک در یک لیتر آب را به نحوی که بر اثر جوشاندن، حجم محلول به ثلث مقدار اولیه کاهش حاصل کند، می توان به صورت غرغره از بیماری هایی که ذکر شد به کار برد. به جوشانده گیاه مذکور می توان، زیرفون و Sauge (به مقدار مساوی ۵۰ گرم از هر یک، افزود و کمی قند یا عسل بدان اضافه کرد.

برای درمان لارنژیت (Laryngite) آماس و ورم حنجره از فرمول زیر می توان استفاده به عمل آورد:

مخلوط اعضای گیاهان فوق را به مقدار ۳۰ گرم در یک لیتر آب جوش وارد کرده به مدت ۵ دقیقه دم می کنند پس از صاف کردن تمام آن را به دفعات مختلف و به مقدار یک فنجان در هر دفعه در طول شبانه روز مصرف می نمایند.

محل رویش Agrimonia Eupatoria

نواحی شمالی ایران، اطراف تهران، جنوب و غرب (کرمانشاه، تفرش، اشتران کوه)، دیزل (Digele) در ارومیه، کرج، خراسان، دره اترک، بین شیروان و بجنورد

در فلور ایرانیکا، پراکندگی آن در منطقه وسیعی از ایران و به صورت ۳ گونه فرعی به شرح زیر ذکر گردیده است:

1. Agrimonia Eupatoria subsp. Eupatoria: در مازندران: کجور. گیلان: رشت. کردستان: کوه شاهو، همدان بروجرد، کرمانشاه: کنگاور، اراک: کوه رزوند. لرستان: اشتران کوه، درود. خراسان، قزوین، اطراف جوستان می روید.
2. .A. Eupatoria subsp. grandis Bornm: در آذربایجان، ارومیه، کردستان: کوه آوی هنگ (Avihang)، اصفهان، بین تهران و کرج می روید.
3. A. Eupatoria subsp. asiatica (Juz.) Schénbeck – Temesy: در گرگان: رامیان، مازندران: کجور، دشت نظیر در ۸۰۰-۱۳۰۰ متری، دره هراز، آذربایجان: شمال غربی اردبیل در ۱۶۰۰ متری، همدان، بروجرد. لرستان: درود در ۱۶۵۰ متری. فارس: اطراف شیراز. کرمان: رابور در ۲۶۰۰ متری، خراسان: بجنورد، دره اترک، بین شیروان و بجنورد، شمال کوه بینالود در ارتفاعات ۱۹۰۰ – ۲۳۰۰ متری. تهران: سیمین دشت در حاشیه حبله رود در ۱۱۵۰| متری، قزوین، اطراف کرج.