کاشو (Acacia Catechu)

نام فارسی: کاشو

نام علمی: Acacia Catechu Willd

نام فرانسه: Suc du Japon، Terre du japon، Catechu

نام ایتالیایی: Cachunde

نام انگلیسی: Cashoo، Japan earth

نام آلمانی: Katechusaft، Japonish erde Katechu

نام عربی: كاد هندی، خير(Khfra)، کاشو (Kashi)

Acacia Catechu درختی است به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ متر از تیره فرعی گل ابریشم، که در برمه، سیلان، نواحی خشک بنگال و همچنین در جنگل های آفریقای شرقی می روید. ساقه آن از خارج به رنگ خاکستری ولی از داخل قهوه ای تیره است. برگ هایی بزرگ، متناوب، مرکب از برگچه های شانه ای و متنهی به خارهای کوچک در محل اتصال به ساقه دارد. گل های آن سفید رنگ یا مایل به زرد، مجتمع به صورت سنبله دراز و میوه اش بدون خمیدگی، مسطح و بی کرک است. پوست تنه این درخت، تانن فراوان دارد و در دباغی از آن استفاده به عمل می آید.

از چوب، کاشو (Cachou) تهیه می گردد. برای تهیه کاشو، پس از قطع درخت پوست آن را از چوب جدا کرده، قلب چوب را به صورت قطعات کوچک در می آورند. سپس آن ها را با مقداری آب در ظروف گلی می جوشانند و این عمل را آنقدر ادامه می دهند تا مایع درون ظرف به نصف تقلیل یابد. بعدا مایع را از ظرف خارج کرده، صاف و تبخیر می نمایند تا به صورت عصاره در آید. عصاره حاصل را نیز در قالب های مخصوص و یا درون قطعات برگ که قبلا به صورت کیسه دوخته اند، می ریزند و یا آن را به طور یکنواخت بر روی قطعات حصیر می گسترانند و در معرض گرمای خورشید قرار می دهند تا خشک گردد.

بهترین نوع کاشو، در نقاط مختلف سنگاپور، مانند ناحیه pegu و همچنین دربنگال تهیه می شود. کاشوی ناحیه Pcgu که به کاشوی بمبئی نیز موسوم است، به صورت قطعات حجیم و نامنظم در بازرگانی عرضه می شود. قطعات مذکور غالبا از برگ های پهن گیاهان مختلف مانند .Dipterocarpus tuberculatus Roxb و غیر پوشیده شده است. در سطح قطعات کاشو نیز فرورفتگی هایی که اثر رگبرگ های برگ گیاه مذکور است دیده می شود. این قطعات رنگ قهوه ای تیره دارند ولی اگر شکسته شوند، مقطع آن ها به رنگ قهوه ای مایل به قرمز جلوه می کند.

قطعات کاشو، به سهولت می شکنند و بدون ذوب شدن می سوزد. در هنگام سوختن نیز شعله ای از آن ها ظاهر نمی شود. پس از سوختن کامل کاشو، خاکستری به رنگ سفید از آن بر جای می ماند. کاشو، فاقد بو ولی طعمی تند و قابض و سپس کمی شیرین و تلخ دارد.

کاشو در آب سرد محلول است ولی اگر در آب گرم حل گردد، محلول حاصل، واکنش اسیدی پیدا می کند و پس از سرد شدن نیز رسوب فراوانی به رنگ قهوه ای ایجاد می نماید.

ترکیبات شیمیایی کاشو

مواد اصلی تشکیل دهنده کاشو، کاته شين (catechine) و اسید کاشوتانیک (ac. cachoutannique) است به علاوه در آن همچنین قرمز کاشو (Rouge de Cachou)، کوئرستین (quercetine) و کوئرسیترین (quercitrin) نیز یافت می شود.

کاته شين (Catechine) [کاته شول (catechol)، اسید کاته شینیک (catechinic acid)، اسید کاته شوئیک (catechuic acid)، سیانیدول (cyanidol)]، به فرمول C_۱۵H_۱۴O_۶ و به وزن ملکولی ۲۹۰.۲۸ است. کاته شین، در گیاهان تیره های مختلف مانند دو گیاه زیر یافت می شود و از آن ها استخراج شده است:

.Acacia Catechu Willd از تیره Mimosaceae
.Uncaria gambir Roxb از تیره Rubiaceae

کاته شین دارای فرم های دکستروژیر (راست گرد)، لووژیر (چپ گرد) و راسمیک است. فرم راسمیک آن به مقدار بسیار کم در آب سرد و تر ولی به مقادیر زیاد در آب داغ، الكل، اسید استیک و استن حل می شود. در بنزن، کلروفرم و اتر دو پترول غیر محلول است.

فرم های دکستروژیر و لووژیر آن، با دارا بودن آب تبلور (غیرانیدر)، در مخلوطی از آب و اسید استیک به صورت بلوری های سوزنی شکل متبلور می گردند. نقطه ذوب هر دوی آن ها گرمای ۹۶ – ۹۳ درجه است ولی اگر به حالت انیدر باشند، هر دو در گرمای ۱۷۵ – ۱۷۷ درجه ذوب می شوند.

کاته شین، به نام کاته شول (فلاوون Flavone) نیز نامیده می شود و نباید آن را با پیروکاته شول (Pyrocatechol) که آن نیز کاته شول نامیده می شود، اشتباه کرد. پیروکاته شول به فرمول C_۶H_۶O_۲ و به وزن ملکولی ۱۱۰.۱۱ است. كاته شین، ماده ای است قابض و برای درمان اسهال به کار می رود. در صنعت از آن در رنگرزی و دباغی استفاده به عمل می آورند.

کاته شین به طوری که ذکر شد به صورت بلوری های نازک و ظریف و سفید رنگ متبلور می گردد. طعم آن قابض است. در آب جوش حل می شود ولی پس از سرد شدن، رسوب می نماید. مقدار نسبی کاته شين به تناسب نوع کاشو، از ۲ تا ۱۲ درصد تغییر می کند. اسیدکاشوتانیک معادل ۲۵ تا ۳۵ درصد و حتی در بعضی نمونه ها ۵۰ درصد کاشورا تشکیل می دهد.

خواص درمانی کاشو

کاشو مقوی و قابض خوبی است و هنوز هم در موارد اسهال، برخی خون روی های عادی و رفع بوی بد دهان به کار می رود.

صوری دارویی کاشو

کاشو در مصارف داخلی به صورت گرد و به مقدار ۰.۵۰ تا ۸ گرم – تنطور به مقدار ۱۰ تا ۳۰ گرم – شربت به مقدار ۲۰ تا ۱۰۰ گرم – قرص های محتوی ۰.۱۰ گرم کاشو و تیزان ۱۰ در هزار مصرف می شود.

ناسازگاری کاشو‌

کاشو با موادی نظیر امتیک، املاح آهن، الكالوئيدها، امولسیون ها و مواد آلبومینوئیدی ناسازگاری دارد.

این گیاه در ایران نیست.

مصارف دیگر Acacia ها به شرح زیر است:

1- از شیره میوه سبز بعضی از آکاسیاها به شرح زیر و همچنین میوه درخت گوجه (Prunus spinosa) از تیره گل سرخ، دو نوع عصاره خشک تهیه می شود:

.Acacia vera Willd که درخت مولد صمغ عربی است وهمچنین انواع دیگر آن مانند Acacia Sciel Willd، منشا تهیه عصاره خشک مذکور می باشند. این عصاره، به صورت قطعات نان، به رنگ تیره و به وزن ۱۲۵ تا ۲۰۰ گرم با طعمی تند و قابض در معرض استفاده قرار می گیرد.
نوع دیگر این عصاره که شیره آکاسیای کاذب نامیده می شود، از میوه درخت گوجه تهیه می گردد و رنگ قرمز قهوه ای دارد. طعم آن تند و به طور محسوس دارای طعم گوجه است.

هر دو عصاره مذكور در گذشته به عنوان قابض مصرف داشته اند. ولی امروزه به جای آن ها از عصاره خشک .Acacia Catechu Willd، تحت نام کاشو (Cochou)، استفاده به عمل می آید.

مقدار مصرف هر دو عصاره مذکور: ۱ تا ۶ گرم در روز. ناسازگاری: کلیه موادی که با تانن رسوب می دهند.

2- پوست ساقه بعضی از Acacia ها، مخصوصا انواع زیر که در نواحی گرم می رویند:

.Acacia arabica Willd (تحت نام Babul bara)
.Acacia decurrens Willd (تحت نام wattle bark)
.Acacia dealbata Link (تحت نام Silver bark)

و واریته های آن ها به صورت نوارهای باریک در معرض استفاده مخصوصا در دباغی قرار می گیرد. کشور صادر کننده آن ها در آغاز استرالیا بوده است ولی بعدا در سال ۱۹۰۰، پرورش درختچه های مولد آن ها، در افریقای جنوبی و ماداگاسکار معمول گردید. انواع ۶ تا ۱۰ ساله درختچه های مذکور، پوستی به رنگ صورتی یا قرمز و حالت سخت و محکم دارند.

بررسی های مختلف که توسط H.Chauvel در سال ۱۹۲۷ به عمل آمد نشان داد که پوست درختچه های مذکور دارای ۱۵.۲ درصد آب، ۱.۸۰ تا ۱.۹۵ درصد خاکستر و ۳۵ تا ۵۵ درصد مواد محلول در آب است که ۶۹ تا ۸۰ درصد مواد اخیر را تانن پیروکاتشیک (Tanin pyrocatechique) تشکیل می دهد.

از پوست مذکور در بعضی کشورهان ممالک انگلیسی زبان، به عنوان قابض و به صورت غرغره یا لوسیون های مختلف استفاده می شود ضمنا از Acacia decurrens نیز نوعی جوشانده تهیه می نمایند.